Mahmut İZGÖR - Siverek’in seçkin okullarından biri olan özel Siverek kazanım lisesi öğrencileri öğretmenlerinin gözetiminde hazırladıkları "mavi patika Takoran" projesiyle yerli ve yabancı turizmcilere tanıtacak.
Dünyanın en güzel ve doğal vadilerinden olan tanıtılmadığı için yerli ve yabancı turizmcilerin bu güzellikten haberdar olmadığını, vadiyi daha iyi tanıtmak vadide sosyal dinleme alanların yanı sıra bölgede doğa ve su sporlarının yapılabileceğini özel Siverek kazanım lisesi Projenin yürütmesini Yusuf Çakmak isimli öğrenci yaparken proje danışmanlığını okulun öğretmenlerinden Mazlum Gez yapıyor.
Projenin amacı Takoran Vadisi ve çevresinde geliştirilebilecek Ekoturizm ve doğal çevre üzerine bir araştırma projesi olup kontrollü bir şekilde yapılacak olan düşük bütçeli etkinliklerle bölgenin tüm dünyaya tanıtılması planlanıyor.
Bölge coğrafik açıdan ciddi bir doğal güzelliğe sahip bu güzelliğin tanıtımı ve reklamı yapılırsa hem turizm açısından hem de bölgenin ekonomik kalkınması açısından önem arz etmektedir Bu proje hazırlanırken ''Ekolojik ayak izi'' kavramına tamamen uyulmuştur. İnsanların ekonomik kazanç elde ederken doğayı koruyarak hareket etmeleri gerektiğini aksi takdirde ilerleyen tarihlerde yaşadığımız dünyanın bizleri besleyemeyeceğini düşüyoruz. Bacasız sanayi olan turizmi, ekoloji ile buluşturuyor Takoran vadi coğrafyası üzerine yaptığımız gözlem analiz ve çıkarımları ortaya koyuyoruz.
MAVİ PATİKA: TAKORAN
Şanlıurfa ili Siverek ilçesi sınırları içerisinde yer alan Takoran Vadisi bir Kanyon vadi olup aynı zamanda çeşitli doğal güzelliklere ve Ekoturizme ev sahipliği yapacak potansiyele sahiptir.
Bugün dünyada yer alan kanyon vadiler arasında; Balık Gölü Kanyonu - Nambiya, Fja?rárgljúfur Kanyonu - İzlanda, Blyde Nehri Kanyonu - Güney Afrika, Büyük Kanyon - Arizona ABD, Verdon Vadisi - Fransa, Kaplan Sıçrayışı Vadisi - Çin, Bryce Kanyonu - ABD, Kali Gandaki Vadisi - Nepal gibi kanyon vadilere kıyasla doğal güzellik ve ekoturizm uygulanabilirliği açısından çok daha üstündür.
Türkiye'de yer alan Kanyon vadilere baktığımızda; Uşak - Ulubey Kanyon vadisi, Antalya - Köprülü Kanyonu, Artvin - Cehennem Deresi Kanyonu ve Erzincan Karanlık Kanyon gibi Kanyonlara kıyasla Takoran Vadisi doğal güzellik ve coğrafya açısından daha büyük bir potansiyele sahiptir. Bölge halkı tarafından büyük doğal güzelliğe sahip olup çevre iller ve dış dünya tarafından tanınmadığı için yerel halk Takoran Vadisine; ''Saklı Cennet Takoran'' demektedir.
Takoran Vadisi; Siverek şehrinin yaklaşık 40 kilometre kuzeybatısında, yaklaşık 530 metre (Atatürk Baraj Göletinin ortalama yüksekliği) ile 800 metre izohipsleri arasında yer alan ve mikro klima özelikler taşıyan bir vadidir. Vadinin merkezini Takoran köyü yerleşim yerini alırsak Fırat'ın doğusuna düşen kuzey-güney yönünde 20 km ve doğu-batı yönünde ise 10 km'ye tekabül eden Takoran Vadisi'nde irili ufaklı 11 daimi kırsal yerleşim birimi bulunmaktadır.
Bölge coğrafyası iklim açısından da uygundur. Fırat nehrinden kaynaklanan nemli hava ılıman bir iklime olanak sağlarken karasal iklimin etkisiyle kurak bir iklime geçiş sahası olarak nitelendiriliyor.
Botanik coğrafyası da bir hayli zengin olan Takoran Vadisi zengin bitki çeşitliliği ve var olan endemik bitkileriyle ciddi bir potansiyele sahiptir.
Geleneksel tarım ve organik tarım için gerekli olan iklim ve toprağa sahip olan Takoran Vadisi ve çevresi bu noktada ciddi bir potansiyel olup yöre halkıyla birlikte geliştirilirse hem bölge halkının kazanmasına hem de doğanın korunarak geleceğimizi koruyabiliriz.
Ekoturizmi geliştireceği düşünülen etkinlikler:
Ekolojik tarım çiftliği (Tohum depoları)
Güneş enerjisi ile enerji üretimi
Tatil köyleri
Dağcılık ve Kampçılık;
At biniciliği ve At Safari;
Bisiklet yolları;
İzcilik;
Mağara gözlemciliği;
Kuş gözlemciliği (ornitoloji);
Foto safari;
Trekking;
Oryantiring;
Yayla turizmi;
Yaban hayatı gözlem;
Karavan parkı;
Paintball- Okçuluk- Bungee jumping
El sanatları;
Festival turizmi;
Ketine nar festivali;
Hazırlanan proje GAP kalkındırma idaresince yarışmaya değer görülerek, GAP bölgesi sürdürülebilir yenilikçilik ve kolay çözüm yarışmasında yarışacak.
Okul idaresi hazırlanan projenin uygulanması amacıyla Siverek Belediye Başkanlığına teslim edileceği öğrenildi.
Su sporları; MAVİ PATİKA: TAKORAN
Şanlıurfa ili Siverek ilçesi sınırları içerisinde yer alan Takoran Vadisi bir Kanyon vadi olup aynı zamanda çeşitli doğal güzelliklere ve Ekoturizme ev sahipliği yapacak potansiyele sahiptir.
Bugün dünyada yer alan kanyon vadiler arasında; Balık Gölü Kanyonu - Nambiya, Fja?rárgljúfur Kanyonu - İzlanda, Blyde Nehri Kanyonu - Güney Afrika, Büyük Kanyon - Arizona ABD, Verdon Vadisi - Fransa, Kaplan Sıçrayışı Vadisi - Çin, Bryce Kanyonu - ABD, Kali Gandaki Vadisi - Nepal gibi kanyon vadilere kıyasla doğal güzellik ve ekoturizm uygulanabilirliği açısından çok daha üstündür.
Türkiye'de yer alan Kanyon vadilere baktığımızda; Uşak - Ulubey Kanyon vadisi, Antalya - Köprülü Kanyonu, Artvin - Cehennem Deresi Kanyonu ve Erzincan Karanlık Kanyon gibi Kanyonlara kıyasla Takoran Vadisi doğal güzellik ve coğrafya açısından daha büyük bir potansiyele sahiptir. Bölge halkı tarafından büyük doğal güzelliğe sahip olup çevre iller ve dış dünya tarafından tanınmadığı için yerel halk Takoran Vadisine; ''Saklı Cennet Takoran'' demektedir.
Takoran Vadisi; Siverek şehrinin yaklaşık 40 kilometre kuzeybatısında, yaklaşık 530 metre (Atatürk Baraj Göletinin ortalama yüksekliği) ile 800 metre izohipsleri arasında yer alan ve mikro klima özelikler taşıyan bir vadidir. Vadinin merkezini Takoran köyü yerleşim yerini alırsak Fırat'ın doğusuna düşen kuzey-güney yönünde 20 km ve doğu-batı yönünde ise 10 km'ye tekabül eden Takoran Vadisi'nde irili ufaklı 11 daimi kırsal yerleşim birimi bulunmaktadır.
Bölge coğrafyası iklim açısından da uygundur. Fırat nehrinden kaynaklanan nemli hava ılıman bir iklime olanak sağlarken karasal iklimin etkisiyle kurak bir iklime geçiş sahası olarak nitelendiriliyor.
Botanik coğrafyası da bir hayli zengin olan Takoran Vadisi zengin bitki çeşitliliği ve var olan endemik bitkileriyle ciddi bir potansiyele sahiptir.
Geleneksel tarım ve organik tarım için gerekli olan iklim ve toprağa sahip olan Takoran Vadisi ve çevresi bu noktada ciddi bir potansiyel olup yöre halkıyla birlikte geliştirilirse hem bölge halkının kazanmasına hem de doğanın korunarak geleceğimizi koruyabiliriz.
Ekoturizmi geliştireceği düşünülen etkinlikler:
Ekolojik tarım çiftliği (Tohum depoları)
Güneş enerjisi ile enerji üretimi
Tatil köyleri
Dağcılık ve Kampçılık;
At biniciliği ve At Safari;
Bisiklet yolları;
İzcilik;
Mağara gözlemciliği;
Kuş gözlemciliği (ornitoloji);
Foto safari;
Trekking;
Oryantiring;
Yayla turizmi;
Yaban hayatı gözlem;
Karavan parkı;
Paintball- Okçuluk- Bungee jumping
El sanatları;
Festival turizmi;
Ketine nar festivali;
Olta balıkçılığı;
Kano;
Deniz bisikleti;
Dalış;
Yelken turları;
Hava sporları;
Balon;
Yamaç paraşütü;
Zip line;
Teleferik;
Takoran Vadisi ve çevresine düzenlenen arazi gezisiyle elde edilen fotoğraflar ve veriler analiz edilmiştir.
Yöre halkıyla yüz yüze görüşme yapılmıştır.
EKOLOJİK TARIM ÇİFTLİĞİ (TOHUM DEPOLARI):
Şehir kirliliğinden uzak Takoran Vadisinin geniş ovalarında GDO'lu ürünlerden uzak yaşama imkanı sağlayan bir ortamdır ekolojik tarım çiftlikleri.
Yerel halkın oluşturacağı bu çiftliklerde yöreye özgü sebze ve meyvelerin üretimi gerçekleştirilecek olup tamamen organik üretimi hedeflemektedir. Bölgeye özgü yüzlerce meyve ve sebzenin yetiştirilmesi ile yine bölge halkının kuracağı organik pazarlarda ciddi bir ekonomik kazanç oluşturacaktır. Organik pazarlar bütün çiftçilerin tarlalarında kurulacak olup gelen turistlere hem ağacından toplama hem de yedikleri ürünlerin yetiştirilme şartlarını inceleme imkânı tanıyacaktır. Bu organik çiftliklerin yakınlarında hayvancılık da yapılacaktır. Beslenen hayvanlardan et ve et ürünleri ile süt ve süt ürünleri üretimi yapılarak bölge halkına istihdam sağlanacaktır. Ayrıca bu hayvanların gübreleri ise tarımda doğal gübrelemenin kaynağı olacaktır.
Tohum depolarında ise tamamen doğal olan sebze ve meyvelerin tohumları saklanarak bir sonraki senelerde ekimi yapılmak üzere saklanacaktır. Buradaki amaç organik ürünlerin genetiğiyle yapılacak değişimleri engellemek olup bundan sonraki nesillere sağlıklı tarım zeminini bırakmaktır.
GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ENERJİ ÜRETİMİ:
Güneydoğu Anadolu bölgesi coğrafi konum açısından önemli bir rezerv alanıdır. Rakamsal verilere baktığımızda 3250 saat gibi üst düzey bir veriyle karşılaşıyoruz. Bugün Türkiye'nin tarımda ''omurga'' diyebileceğimiz Çukurova ve çevresinin alabildiği güneş miktarından daha fazla.
Dik eğimli tepeler üzerinde güneye bakan yamaçlara inşa edilecek olan güneş enerji panelleri Takoran ve çevresinin ihtiyacı olan elektriği karşılayabilmesi planlanıyor.
Yani yenilenebilir bir enerji kaynağı olan güneş enerjisini kurarak hem çevreye duyarlı hem de yerel halkın enerji giderlerini en aza indireceği düşünülmektedir.
TATİL KÖYLERİ:
İlkbahar ve yaz mevsimleriyle birlikte ısınan hava Takoran Vadisi ve çevresinde yer alan dağlık bölge sayesinde şehir merkezlerine göre daha serin bir iklime sahip. Mevcut yerleşim yerlerini doğal ortamın içerisine doğru genişletmeden var olan köy evlerini dışarıdan gelecek olan turistlere kiralayabilir ve kazanç sağlanabilir.
Yer yatağında yatan turistler uyandıklarında kümesten yumurtalarını alabilir, ahırdaki inekten sütünü sağabilir ve bahçeden kahvaltıda yiyeceği sebzeleri koparıp kahvaltı yapabilir. Böylelikle tamamen ekolojik bir yaşam sürebilme imkanı tanıyabilir. Yöre halkıyla yaptığımız görüşmeler sonucunda kurulacak tatil köylerinin yerinde olacağını ve turistlere tanıtım konusunda ve dinlenme konusunda fayda sağlayacağı öngörüldü.
DAĞCILIK VE KAMPÇILIK:
Bölge dağcılık ve kampçılığa da uygundur. Gerek yeşil alanları gerekse yüksek düzlükleri ve engin sarp uçurumları bu aktiviteye imkân sağlamaktadır.
Keşfedilmemiş tepeleri, sarp kayalıkları ile Takoran dağcılık ve kampçılık konusunda büyük bir potansiyele sahiptir.
Dağcılık ve kampçılık için gerekli imkânlar oluşturulursa bölge için ciddi bir turist akışı sağlayacağı öngörülüyor.
Mevcut Türkiye kamp alanlarına baktığımızda Doğu Karadeniz bölgesi ön plana çıkmaktadır. Bunu sağlayan faktörler arasında dağ, orman ve nehir vardır. Takoran Vadisi ve çevresinde yer alan sarp uçurumlar, ormanlık alanlar ve Fırat nehri kıyıları kamp alanları açısından ciddi bir potansiyele sahiptir.
AT BİNİCİLİĞİ VE AT SAFARİ:
Bölgenin geniş ve düz ovalarında at biniciliği kurslarıyla turistlere eğitim verilebilir ve bu eğitim sonunda at safari yapılabilir. At safari ile Takoran Vadisi ve çevresinin tanıtımı ve rehberliği yapılabilir. Turistler hem ata binmenin tadını çıkarır hem de doğal güzelliklere yorulmadan da erişebilir.
BİSİKLET YOLLARI:
Doğal patikaların yanında doğal düzeni bozmadan oluşturulan bisiklet yolları ile temiz ve bol oksijenli doğada bisiklet turları düzenlenebilir gelen turistlere eğlenceli dakikalar geçirmesi sağlanabilir. Yöre halkı evlerinin bahçelerinde turistlere kiraladıkları bisikletlerle maddi bir kazanç elde edebilirler.
İZCİLİK:
İzcilik; gençlere kendi kendine yetme ve doğada hayatta kalma eğitimi vererek, karakter ve fiziksel gelişimlerini desteklemek amacı güden uluslararası bir etkinliktir.
Takoran ve çevresi zorlu doğal yaşam koşulları ve sağlıklı bir coğrafyaya sahip olduğundan dolayı izcilik faaliyetlerine uygundur.
MAĞARA GÖZLEMCİLİĞİ:
Takoran ve çevresinde yer alan mağaralarda hem sportif hem de bilimsel çalışmalar yapılabilir. Kanyon vadi boyunca yüzlerce mağaraya ev sahipliği yapan Takoran Vadisi bu potansiyeliyle Türkiye'de ve dünyada önemli mağara bilimcilerine ev sahipliği yapabilecek potansiyele sahiptir.
KUŞ GÖZLEMCİLİĞİ (ORNİTOLOJİ):
Takoran Vadisi ılıman iklim ve kurak iklim gölgelerinin geçiş noktası olduğundan dolayı göçmen kuşların uğrak alanlarından biridir. Yüzlerce kuş türü sıcak iklimlere göç ederken Fırat nehrinin kenarında dinlenmek ve su ihtiyacını gidermek için Takoran Vadisine uğrarlar. Kuşların yoğun olduğu ilkbahar dönemlerinde kuş gözlemciliği yapan turistler ve ornitologların ilgisini çekecek ve bölgeye turist akışı sağlayacaktır.
FOTO SAFARİ:
Takoran Vadisi ve çevresi doğal güzellik ve manzara açısından ciddi bir potansiyele sahiptir. Ayrıca bitki florasının çok geniş olması, kuşların uğrak alanı olması, sarp uçurumlar ve jeomorfolojisinin değişken olması, birçok hayvan türüne ev sahipliği yapması bu güzellikleri fotoğraflamak isteyen turistler için 20 km2'lik alanda yapılacak olan safari turu ile turistler için dikkat çekecek bir etkinlik olacaktır.
TREKKİNG:
Doğa-dağ yürüyüşü anlamına gelen Trekking sporu Takoran Vadisindeki potansiyele uygundur. Temiz havası ve doğal güzellikler eşliğinde yürüyüş yapmak turistler için vazgeçilmez bir etkinlik olacaktır.
ORYANTİRİNG:
Yön bulma ve harita oyunları anlamına gelen Oryantiring Takoran Vadisi ve çevresi için uygulanabilir projeler arasında yer alır. Çevrede yer alan okulların düzenlediği piknik organizasyonları ve etkinlikleri çerçevesinde uygulanabilir Ekoturizm etkinlikleri arasında yer alır.
YAYLA TURİZMİ:
Kıyı turizminin alternatifi olarak gelişen yayla turizmi hem dinlence alanı hem de doğal güzellikleri görme merakıyla son yıllarda ön plana çıkmaktadır. Bölge tamamen yeşil alanlarıyla ve bol oksijeniyle ön plana çıkmaktadır. Yayla turizmi geliştirilirse oluşturulacak köy evlerinde konaklayan insanlar yöre halkı için ciddi bir ekonomik kaynak olacaktır.
YABAN HAYATI GÖZLEM:
Takoran ve çevresinde yapılan arazi çalışmasında dikkat çeken bir diğer faktör yabani hayvanların yaşam alanı olmasıdır. Yerel halk ile yapılan gözlemler sonucunda Takoran ve çevresinde kış mevsiminde dağdan inen ayılar ve dağ keçilerinin olması ilk bahar aylarında ceylanların uçurum boylarında görülmesi yaban hayatı görmek isteyen turistleri çekecek olup bölgeyi geliştirecektir.
KARAVAN PARKI:
Vadinin doğal görünümünü bozmayacak şekilde Takoran yerleşim merkezinin girişinde yapılacak olan karavan parkı ile Türkiye karavan potansiyelini Takoran Vadisi'ne çekecektir.
PAİNTBALL- OKÇULUK- BUNGEE JUMPİNG:
Paintball, okçuluk ve Bungee jumping ile turistlerin ilgisi çekebilir ve var olan turistlerin eğlenceli ve adrenalin dolu anlar yaşamasını sağlayarak turist memnuniyeti arttırılabilir.
EL SANATLARI
Yöre halkının yapacağı el sanatlarıyla ekonomik gelir elde edilebilir. Dikiş nakış işlerinde uzmanlaşan köylüler ürettikleri el ürünlerini kuracakları küçük pazarlarda sunabilir ve ekonomik kazanç elde edilebilir.
FESTİVAL TURİZMİ:
Bölgenin tanıtılmasında önemli yeri olan ''Ketine Narı'' Festivali yapılabilir. Gelen iç ve dış turistlere nar ikram edilerek fuarlarda satışı yapılabilir.
SU SPORLARI:
Bölgenin oluşumuna sebep olan Fırat nehri su sporları açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Bunların başında olta balıkçılığı gelmektedir. Olta balıkçılığı ile stres atan turistler balık tutmanın keyfini yaşayarak eğlenceli zamanlar geçirmelerini planlıyoruz.
Fırat nehrinin bazı kıyılarına inşa edilecek su sporları iskeleleriyle; Kano, Nehir bisikleti ve yelken turları yapmalarını planlıyoruz. Ayrıca nehrin durulduğu bölgelerde dalış eğitimi yapılabileceği ve ekonomik kazanç sağlanması planlanabilir
HAVA SPORLARI;
Balon turizmi için uygun koşullara sahip olan Takoran Vadisi doğal güzellikleriyle balonla yükselerek muazzam manzarasının seyredilmesi ciddi rağbet görebilir. Dik yamaçlara sahip olan vadide yamaç paraşütü içinde uygundur. Karadeniz bölgesinde yoğun olarak yapılan Zip line ise macera ve adrenalin seven turistler için vazgeçilmez bir etkinliktir. Vadinin iki yamacına kurulacak sistem ile Zip line turistler açısından önemli bir etkinlik olacaktır.
TELEFERİK:
Vadi ve çevresine kurulacak teleferik sitemi ile zorlu yamaçlarda yorulan turistlerin hem doğayı kuşbakışı seyretme hem de dinlenme imkânı sağlayacaktır. Vadi hattı boyunca uzanan teleferik sistemi ile turistlere özellikle yaşlı ve çocuklara kolaylıkla gezme imkânı sağlayacaktır. Bunun birçok örneğine Türkiye'nin farklı bölgelerinde rastlıyoruz. Örneğin; kayak merkezleri gibi zorlu eğim şartlarına sahip olması ve karın yürümeyi zorlaştırmasından dolayı kayak severler teleferiği tercih etmektedir. Diğer bir örnekte ise Ordu- Boztepe'de yer alan dinlence ve piknik alanı gibi şehri ve doğasını teleferikle dolaşma imkânı tanıyor ve bölge halkı ve turistler tarafından rağbet görüyor.
Takoran Vadisi ve çevresinin potansiyeli yukarıda sunulmuş olan 21 proje ile desteklenirse gerek Güneydoğu Anadolu bölgesi gerekse Siverek için çok ciddi bir turizm merkezi haline gelecektir.
Doğayı koruyan ve turizme katılan insanlar hem geleceğimize katkı sunacak hem de bölgenin gelişmesine katkı sunacaktır.
Böylelikle hem gençlerde hem de diğer guruplarda çevre bilinci aktarılmış olup bu bilinci yeni nesillere aktarma şansı da doğacaktır.
Uygulanacak projelerin tamamı devreye sokulabilecek alt yapıya sahiptir lakin koordine bir şekilde sırasıyla uygulanırsa daha sağlıklı bir yol haritası izlenmiş olacağı öngörülmektedir.
Proje etkinlikleri yazılırken düşük maliyetli olanlardan yüksek maliyetli olanlara doğru bir sıra izlenmiştir. Etkinlikler uygulandıkça yöre halkı destekleyecek ve gelişimi hızlanacaktır.
Kaynakça:
(*APA biçiminde yazılacaktır.)
Benek, S., (2012)"Fırat'tan Karacadağ'a Siverek" Belgeseli (Yönetmen: S. Benek), Karacadağ Kalkınma Ajansı-Siverek Kaymakamlığı, Siverek.
Benek ,S. 2018."Fırat'ın Gizemli Vadisi: Takoran "Şurkav Şanlıurfa Kültür Sanat Tarih ve Turizm Dergisi,No.31,s.11-14,ŞANLIURFA.
Benek, S. (2012), "GAP Bölgesi'nde Tarımsal Faaliyetlerin Tarihsel Gelişimi Ve Günümüzdeki Durumu", Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 26, s. 196, İstanbul.
Gürgen, G. (2002) Güneydoğu Anadolu Bölgesinin İklimi. Dicle Üniv. Ziya Gökalp Eğ. Fak. Yay No:12, Diyarbakır.
k. Yay No:12, Diyarbakır.
