SİVEREK İÇİN ÖNEMLİ BİR SAĞLIK SORUNU: ASBEST VE KANSER

Güzelim Siverek ilçemizin çözülmesi gereken önemli sorunları var. Ve ilçemizi seven insanlar bu sorunların çözümü için mücadele ediyorlar; sesimizi duyurmaya çalışıyorlar.
Ancak bir sorunumuz var ki bu konuda yetkililer ne yapmaktadır; halk nasıl uyarılmaktadır bir bilen bir açıklama yapacak olan var mıdır?

Bir hekim ve İş ve Çevre Sağlığına gönül vermiş bir Siverek’ li olarak konu uzun süredir kafamı kurcalamaktadır.
İlçemiz Siverek ülkemizde asbest solunmasına bağlı hastalıkların en yoğun olduğu bölgelerden biridir.  (1)
Asbest uzun yıllar dayanıklılığı ve benzer özellikleri nedeniyle endüstride yoğun olarak kullanılmış bir mineraldir. Son yıllarda özellikle kanserojen olduğu için yasaklanmıştır, ancak insan sağlığı üstüne olan zararlı etkileri devam etmektedir. Çünkü asbest kullanılan binalar ve tekneler yıkılırken ya da parçalanırken çevreye salınımı mevcuttur. Bölgemiz için riskli oluşu ise doğal olarak bulunması ve bulunduğu toprakların yöre halkı tarafından çeşitli amaçlar ile kullanılmasıdır.
Ve ne yazık ki yerel yönetimler ya da mahalli idareciler tarafından konu ile ilgili yapılmış hiç bir eğitim, bilinçlendirme çalışmasına dair duyum almadım. (Umarım vardır da ben duymamışımdır; bu durumda özür dilerim)
Her yıl dünyada kanser yapıcı maddeleri gruplara ayırmakta olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı kanserojen maddeler listesinde asbesti kesin kanserojen olarak sınıflandırmıştır. Asbest, solunum ya da içme suyuyla vücuda girdiğinde başta kanser olmak üzere çeşitli hastalıklara yol açar. Asbest lifleri havayla alındığında bu liflerin büyük bölümü hava yolları hücrelerinde birikir. Bunların üst solunum yollarının yukarı bölümlerinde kalan bir bölümü boğazdaki mukus tabakasıyla birlikte balgamla atılır veya yutulur. Ancak bir bölümü akciğerin derin kısımlarına kadar iner ve vücuttan hiçbir zaman çıkmayabilir. (2)
Çevrede bulunan asbest liflerini soluyan bireylerde birkaç on yıl içinde kendini gösterebilecek ölümcül hastalıklar söz konusu olabilir. (3)
Ülkemizde doğal  asbest ile temas etmenin esas nedeni olarak ev içi ortama taşınması gösterilse de tarımsal faaliyetler, köy içi yollara asbestli malzeme serilmesi, asbestli topraklarda hafriyat ve rüzgarla uçuşma ile ev dışı ortamda da etkilenme mevcuttur. (4)
Köylerde asbestli malzemeler izolasyon malzemesi olarak kullanılmaktadır ve mezotelyoma vakalarına neden olmaktadır.. Sağlık Bakanlığı Mezotelyoma Ulusal Konseyi’ nin 2000 yılı için tüm ülkeden topladığı kesin tanılı mezotelyoma olgu sayısı 506 olup, bunların 415 tanesinin geldiği köy ve asbest teması bağlantısı tespit edilmiştir. (5)
Mezotelyoma, akciğer, kalp ve karın organlarını çevreleyen sırasıyla plevra, perikard ve periton adı verilen zarlardan orijin alan habis bir tümördür.  Mezotelyoma için bilinen en önemli risk faktörü asbest ile temastır.
Asbeste bağlı hastalıkların meydana gelmesinde; asbest lifinin kimyasal bileşimi, fizik yapısı rol oynamaktadır. Daha kısa ve düz lifleri olan amfibol grubu lifler akciğerlerin derinliklerine kadar ulaşabilir. Bu nedenle amfibol grubu daha uzun ve kıvrımlı lif yapısına sahip krizotil grubundan daha tehlikeli olarak kabul edilmektedir. (6)
Yukarıda bilim insanlarından aldığımız bilgiler ışığında sorunları özetlersek:
Asbest birçok hastalığa ve kansere yol açmaktadır
Bölgemizde doğal olarak mevcuttur
Evlerde yollarda kullanılmıştır ve kullanılmaktadır
Yetkililer ve mahalli yöneticiler konu ile ilgili eğitim ve bilgilendirme yapmaktan uzaktır (ya da ben hiç duymadım)
Bu etkilenmelerin en tehlikeli yanı hastalıkların uzun bir süre sonra ortaya çıkması ve öldürücü olabilmesidir.
Konu ile ilgili acilen çalışmalara başlanıp risklerin nasıl yok edilebileceğine dair bilim insanları ve kurumları ile iş birliğine gidilmelidir.
KAYNAKLAR
1. Kaynak O., Diyarbakır’ da Asbest Oluşumları Ve Sorunları 2013
2. Gürcanlı G. E.; Kentsel Dönüşüm Süreci, Yıkımlar ve Asbest Riski Üzerine - 02.12.2013 Manşet Gazetesi
3. Yeşilyurt D. Binalarda Yapılacak Asbest Söküm Çalışmalarının İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönünden Değerlendirilmesi ÇSGB İş Sağlığı Ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi 2016
4. Demir M.B. ve ark. Türkiye’nin Asbest Profili ve Asbest Güvenliği Sorunu; Jeoloji Mühendisliği Dergisi 2018
5. Türkiye Sağlık Raporu 2014 HASUDER
6. Bilir N., İş Sağlığı ve Güvenliği Kitabı 2016 S: 238