Dogdugu andan itibaren başlar insanin öğrenmesi. Bu devinim ölene kadar devam eder. Yasanilan süreçte neler öğrendiniz, kendinize neler katabildiniz yaşanılan coğrafyada sosyal ve kültürel süreçte önemli rol oynar. Verimli çalışmak yasamak üretken olarak insanlığa faydalı olmak bireysel yasamda devam eden sosyal süreçlerle doğru orantılıdır. Eğitim hükümetlerin vizyonuna dahildir. Toplumsal gelişmişlik kültürel ve sosyal olarak bu müfredatlara göre önceden hazırlanmış bir süreçtir. Eğitim derken sadece okul olarak algılanmamalıdır. Kütüphaneler, çocuk bilgi evleri gençlik kültür merkezleri, kadın yaşam merkezleri, meslek edindirme kursları vb eğitim kapsamındadır. Bölgenin nüfus artışı, ekonomik olanaklar eğitim seviyesini yakından ilgilendirir. Oysa eğitim alma kalitesi bireylerin imkanları ile değil, devletin yaratacağı fırsat eşitliği ile sağlanmalıdır ki gelecekle ilgili planlar bu doğrultuda yapılabilsin ve dünya ile gelişim ile refah seviyesi yakalanabilsin diye.
Güneydoğuda geçmişten beri yeterli yatırım olmadığından okur yazarlık noktasında Türkiye ortalamasının çok altında kalınmıştır. Araştırmalar bu tezi doğrulamaktadır. Bu konumda özel sektöre görevler düşmektedir.
Ancak bölgenin sosyo-ekonomik yapısı, siyasi ve coğrafik şartlarından dolayı yatırımcı bölgeye yatırım yapmaktan imtina etmiştir. Bölgede okuma yazma bilmeyen kadın sayısı çok fazladır.Yapılan çalışmalarda her beş kadından ikisi okuma yazma bilmemektedir.Ana okuluna gidemeyen liseyi okuyamayan çok sayıda çocuk olmakla beraber ilkokula dahi gitmeyen azımsanmayacak sayıda insan varlığı bilinmektedir.
Eğitimin başlangıcında en etkin kavrama, öğrenme ve davranışın 3 ile 6 yaşları arasındaki dönemdir. Bu yaşlarda öğrenilenler 6 -50 yaş aralığında öğrenilenlerle neredeyse eşdeğerdir. Çocukların dil gelişiminin oturduğu, ifade, özgüven bakim becerileri bu dönemde kazanılır. Soyut dönemden somut döneme bu süreçte geçilir. Okul öncesi eğitim olanaklarının olmaması sebebi ile başarı seviyesi düşük kalmaktadır.Ayrıca okul öncesi eğitim alan ve almayan cocukların basari seviyeleri, eşit şekilde olmadığı gerçeği ile ayni düzey yakalanamamaktır.
Bölgede yeterli okul olmadığı, ikili eğitim, taşımalı eğitim uygulansa da sosyo-ekonomik ve coğrafi yapıdan kaynaklı sorunlar sebebi ile tam basarı sağlanamamıştır. Gelişmiş ülkelerde bilim, teknoloji okulları yıllardır eğitim öğretim verirken ülkemizde okul adi altında dört duvarı mevcut, öğretmeni olmayan köy okulları çok zor şartlar altında eğitim-öğretim vermeye devam etmektedir.
Eğitimi hangi yönüyle irdelersek, birinci sebep devletin konuya gerektiği gibi eğilmediği karsımıza çıkmaktadır. Bu nedenle bölge ile diğer okullar arasındaki fırsat eşitliği sağlanamamıştır. Güneydoğu bölgesinin gelir seviyesi diğer bölgelere göre gerilerde kalmıştır. Bölgenin geri kalma sebebi gerekli yatırımların yeterince yapılmamasından kaynaklıdır.
Çok partili donemin başladığı kapitalist donemdeki baskısı daha fazla hissedilmiştir. Bu baskın dönemde halk kendi tercihleri doğrultusunda hareket edemediğinden, olumsuz reaksiyonlar birbirini izlerken, ekonomik olarak geri kalmışlık kendini sürekli hissettirmiştir. Bu dönemde diğer bölgelere yatırımlar yapılırken , bölge bu yatırımlardan nasibini alamamıştır. Özel sektör bölgeye yatırım yapmaktan çekinirken, devlet teşvikleri yetersiz kalmıştır. Bölgenin geçim kaynakları, tarım ve hayvancılık yanlış politikalar sebebi ile verimini yitirmiş, bu nedenle bölge az gelişmişlikten kurtulamamıştır. Ayrıca imkansızlıklar, eğitimsizlik, feodal yapı vs nedenlerle doğum sayısı artarak, bölgede nüfus artısı hız kazanmıştır. Bundan kaynaklı genç nüfus artısı, işsizlik olarak tecelli etmiştir. Bu sebeple batı bölgelere göç oranı artmıştır. .
Bölgenin temel sorunlarından biride dil problemidir. Aynı bölgenin ayni dili ile büyümüş bakan, vekil, işadamları bu sorunun giderilmesi için bir çaba içine girmemiştir.Makamını, mevkisini bulan geçmişini unutarak yoluna devam etmiştir.
Çocukların bu sorunları aşmasında öğretmenlere ciddi vazifeler düşmektedir
Eğitim de yaşanan sorunları anlatmakla bitirmek olası değildir. Bölgenin dil sorunu, ekonomik geri kalmışlık feodal yapı, köy okullarının olmaması, gidilen yerde yeterli barınma yeri olmaması baslı basına sorun teşkil etmektedir.
Ebeveynlerin okula ve eğitime bakışları sebebi ile bir çok çocuk ırgat olarak tarlada çalışmaktadır. Bu ve benzeri zihniyetler toplumsal gelişimin önünde bir engel olarak durmaktadır.
Bu sorunları gidermenin yollarını şöyle açıklayabiliriz. .
Devlet eğitime ve eğitimle ilgili yatırımlara daha çok önem vermeli okulsuz, yurtsuz, eğitim evsiz vb hiçbir nokta bırakılmamalıdır.
"Zorunlu eğitim" gerçekten zorunlu olmalı çocuklarını okula göndermeyen ebeveynler için gerekirse cezai yaptırım uygulanmalıdır.
Eğitmenlerin temel misyonu çocukların yeteneklerini keşfederek bu doğrultuda meslek edindirmeye yönelik olmalıdır.
Çocukları tarlada, bağda, bahçede ırgat olarak çalıştıranlar hakkında yasal takip süreci başlatılmalıdır.
Anne-baba okulları açılmalı yetişkin eğitimleri verilmeli eğitim sürecinin önemi ve değeri anlatılmalıdır.
… ve unutmayalım ki en önemlisi çocuklarımıza okuma alışkanlığını kazandırmalıyız, çünkü okudukça toplum aydınlanacak refah seviyesi yükselecek.